گزارش شاخص مدیران خرید در شهریورماه

به گزارش آوای آگاه؛ گزارش شامخ یا شاخص مدیران خرید (PMI) یک ابزار بسیار مهم و کارآمد برای سنجش وضعیت فعلی و آینده اقتصاد است که با تمرکز بر پنج مؤلفه کلیدی تنظیم می‌شود؛ تولید، سفارشات جدید، موجودی انبارها، سرعت تحویل تأمین‌کنندگان و اشتغال. این شاخص به نوعی دماسنج فعالیت‌های اقتصادی در صنایع مختلف است و توسط فعالان اقتصادی برای ارزیابی سطح فعالیت در بخش‌های تولید و خدمات استفاده می‌شود.

شاخص کل

در گزارش شهریورماه و براساس آخرین نظرسنجی مربوط به شاخص مدیران خرید (شامخ)، این شاخص برای شهریورماه ۱۴۰۳ به مقدار ۴۹.۸ رسیده است. عدد مذکور پس از تعدیل فصلی به سطح ۴۷.۱ کاهش یافته که بیانگر افت فعالیت‌های اقتصادی برای پنجمین ماه متوالی است. بررسی این شاخص نشان می‌دهد که فعالیت‌های اقتصادی (اگرچه با شتاب کمتری نسبت به قبل) همچنان روند کاهشی دارند.

شاخص «میزان تولید محصول یا ارائه خدمات» پس از تعدیل فصلی به سطح ۴۶ رسیده که برای ششمین ماه متوالی کاهشی بوده است. این کاهش در مقایسه با ماه گذشته که برابر ۴۳.۴ بود، با رشد محدودی مواجه بوده و در مجموع با شدت کمتری اتفاق افتاده است. در دو ماه ابتدایی تابستان، قطعی برق باعث کاهش فعالیت‌های اقتصادی شد و این روند در شهریورماه نیز ادامه یافت. مشکلات مربوط به تخصیص ارز و کمبود منابع مالی نیز همچنان پابرجاست که به ویژه در بخش صنعت، تأمین مواد اولیه را با مشکل مواجه کرده است.

شاخص «میزان سفارشات جدید مشتریان» پس از تعدیل فصلی به ۴۳.۱ رسیده و برای پنجمین ماه متوالی کاهش یافته است. این کاهش نسبت به ماه قبل با شدت بیشتری رخ داده و یکی از پایین‌ترین مقادیر ثبت شده در ۲۰ ماه اخیر را به ثبت رسانده است. کمبود نقدینگی در سمت تقاضا و کاهش تقاضای خارجی نیز همچنان ادامه دارد؛ به‌طوری که شاخص صادرات کالا و خدمات در شهریورماه ۴۸.۶ ثبت شده است.

شاخص «موجودی مواد اولیه یا لوازم خریداری شده» پس از تعدیل فصلی به ۴۶.۵ رسیده که کمترین مقدار 3ماهه اخیر است. به دلیل مشکلات تخصیص ارز و نوسانات قیمت نهاده‌ها، شرکت‌ها همچنان در تأمین مواد اولیه با مشکل مواجه هستند. از طرف دیگر، شاخص «قیمت مواد اولیه» به ۷۳.۲ رسیده که نشان‌دهنده افزایش شدید قیمت نهاده‌ها نسبت به ماه گذشته بوده و این بیشترین مقدار ثبت شده در ۱۱ ماه اخیر است.

شاخص صنعت

شاخص مدیران خرید بخش صنعت در شهریورماه ۱۴۰۳ براساس داده‌های به ‌دست ‌آمده از شرکت‌های صنعتی، به میزان ۴۹.۲ محاسبه شده که نشان‌دهنده ادامه کاهش فعالیت‌های صنعتی برای چهارمین ماه متوالی است. اگرچه میزان کاهش آن نسبت به ماه گذشته کمی کمتر است، اما همچنان زیر مرز ۵۰ قرار دارد. پس از تعدیل فصلی، شاخص برای شهریورماه ۴۷.۸ برآورد شده که نشان می‌دهد بخش صنعت برای چهارمین ماه پیاپی در وضعیت رکود قرار دارد.

مطابق رفتار تاریخی این شاخص، انتظار می‌رفت که در شهریورماه سال جاری همانند سال‌های گذشته، شاخص مدیران خرید صنعت از مرز ۵۰ عبور کند؛ اما به دلیل تداوم قطعی‌های برق در طول تابستان که حتی در شهریورماه نیز ادامه داشت و منجر به تعطیلی بسیاری از خطوط تولید کارخانه‌ها شد، شاخص پس از تعدیل فصلی با کاهش بیشتری مواجه شده است.

شاخص «مقدار تولید محصولات» در شهریورماه پس از تعدیل فصلی به ۴۴.۴ رسید و نسبت به ماه قبل با شدت بیشتری کاهش یافت؛ به‌طوری که در مقایسه با داده‌های تعدیل شده قبلی، یکی از کمترین مقادیر ۲۰ ماه گذشته را ثبت کرده است. از دیدگاه فعالان صنعت، قطعی برق (بیش از دو روز در هفته) و تعطیلات شهریورماه باعث تعطیلی خطوط تولید و آسیب به مواد اولیه و دستگاه‌ها شده که شرکت‌ها را دچار زیان کرده است. علاوه بر این، مشکلات زنجیره تأمین مواد اولیه، کاهش تقاضا و کمبود نقدینگی مشتریان بر ادامه کاهش تولید تأثیر داشته و در نهایت منجر به فعالیت در سطح پایین ظرفیت تولید کارخانه‌ها شده است.

شاخص «میزان سفارشات جدید مشتریان» پس از تعدیل فصلی به ۴۷.۱ رسیده که نشان‌دهنده تداوم رکود در تقاضای مشتریان به دلیل کمبود نقدینگی است. برخی شرکت‌ها نیز با مشکلاتی در وصول مطالبات خود از مشتریان مواجه شده‌اند که می‌تواند ناشی از این کمبود نقدینگی باشد.

شاخص «موجودی مواد اولیه» پس از تعدیل فصلی در شهریورماه به ۴۸.۲ رسید و برای هفتمین ماه متوالی در مسیر نزولی قرار داشت. عدم تخصیص ارز به بخش تولید و کمبود منابع مالی برای تأمین مواد اولیه را می‌توان چالش عمده صنایع در زنجیره تأمین نهاده‌ها دانست.

شاخص «موجودی محصول نهایی در انبار» پس از تعدیل فصلی به ۴۵.۶ رسیده و برای چهارمین ماه پیاپی کاهش یافته است. این کاهش با شدت بیشتری نسبت به ماه قبل رخ داده و در ۴۷ دوره از آبان ۱۳۹۹ تاکنون، یکی از پایین‌ترین مقادیر خود را ثبت کرده است. به نظر می‌رسد که در پی تداوم قطعی برق و مشکلات تأمین مواد اولیه، شرکت‌ها مجبور شده‌اند برای پاسخ به تقاضای محدود مشتریان، از موجودی انبار خود به میزان بیشتری استفاده کنند.

شاخص «میزان فروش محصولات» پس از تعدیل فصلی به ۴۲.۹ رسیده است و نشان می‌دهد که فروش کارخانه‌ها برای هفتمین ماه متوالی در وضعیت رکود قرار دارد. کاهش فروش نسبت به ماه قبل با شدت بیشتری همراه بوده و در ۲۰ ماه گذشته از بهمن ماه ۱۴۰۱، یکی از کمترین مقادیر خود را به ثبت رسانده است. این کاهش فروش ناشی از ضعف تقاضای مشتریان و مشکلات زنجیره تأمین مواد اولیه و خطوط تولید بوده که بسیاری از فعالیت‌های صنعتی را تحت تأثیر قرار داده است.

شامخ بخش ساختمان

در ماه شهریور، شاخص کل تعدیل‌شده فصلی برای شاخص مدیران خرید بخش ساختمان به عدد ۴۱۵.۰ رسید که در مقایسه با ماه گذشته (۴۸۴.۰) کاهش قابل توجهی را نشان می‌دهد. همچنین شاخص کل پس از حذف اثر فصلی نیز با عدد ۴۳۹.۹ در شهریورماه ثبت شده که نسبت به مردادماه (۴۷۶.۷) کاهش یافته و نشان‌دهنده تداوم رکود در بخش صنعت ساختمان است.

یکی از مؤلفه‌های اقتصادی که مورد بررسی قرار گرفته، قیمت خرید مواد اولیه و کالاهای مورد نیاز برای تولید محصولات است. این قیمت پس از حذف اثر فصلی نسبت به مردادماه افزایش داشته است. این موضوع نشان‌دهنده افزایش هزینه‌های تولید و قیمت مواد اولیه بوده که این افزایش قیمت‌ها ممکن است با وارد کردن فشار بیشتری بر تولیدکنندگان، موجب کاهش تولید شده باشد.

در بخش فروش کالاها و خدمات، شاخص میزان سفارشات جدید مشتریان نیز پس از حذف اثر فصلی کاهش نشان می‌دهد. این کاهش ممکن است به دلیل کاهش قدرت خرید مصرف‌کنندگان یا کاهش سطح اطمینان آن‌ها نسبت به شرایط اقتصادی باشد. کاهش تقاضا از سوی مشتریان می‌تواند به صورت مستقیم بر میزان فروش و عملکرد سازندگان تأثیر بگذارد.

با وجود این کاهش‌ها، انتظارات برای ماه‌های آینده نشان می‌دهد که شرکت‌ها پیش‌بینی‌های مثبتی برای ماه‌های آتی دارند. این پیش‌بینی‌ها ممکن است ناشی از انتظار افزایش تقاضای ناشی از انتظارات تورمی در نیمه دوم سال باشد. در مجموع افزایش هزینه‌های تولید به ویژه در بخش ساخت‌وساز و نوسانات قیمت مواد اولیه، یکی از عوامل اصلی رکود در این بخش است و کاهش تقاضای داخلی و قدرت خرید مصرف‌کنندگان نیز به عنوان یکی از دلایل اصلی رکود و کاهش شاخص‌های اقتصادی مطرح می‌شود.