شتاب‌گیری تورم در آذرماه 1404

به گزارش آوای آگاه؛ طبق گزارش مرکز آمار، شاخص قیمت مصرف‌کننده در آذرماه 1404 به 435.1 واحد رسید. این شاخص در مقایسه با ماه قبل، 4.2درصد و نسبت به آذرماه سال گذشته، 52.6درصد افزایش را نشان می‌دهد؛ ارقامی که از تشدید فشارهای قیمتی در پایان پاییز حکایت دارد.

برخلاف آبان ‌ماه که نشانه‌هایی از کاهش آهنگ رشد ماهانه تورم مشاهده می‌شد، در آذرماه بار دیگر تورم ماهانه شتاب گرفت. این افزایش عمدتاً تحت تأثیر رشد قیمت‌ها در گروه خوراکی‌ها و همچنین برخی خدمات قرار داشته است.

در میان گروه‌های اصلی، خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات با ثبت تورم ماهانه ۵.۶درصد و تورم نقطه ‌به‌ نقطه ۷۲درصدی نقش اصلی را در افزایش شاخص کل ایفا کرده‌اند. پس از آن، گروه کالاها و خدمات متفرقه و دخانیات در زمره گروه‌هایی قرار دارند که رشد قیمتی بالاتری نسبت به میانگین کل تجربه کرده‌اند.

بررسی جزئیات زیرگروه‌ها نشان می‌دهد که فشار تورمی همچنان در اقلام اساسی متمرکز است. در آذرماه، نان و غلات با تورم نقطه ‌به ‌نقطه بیش از 112درصد، میوه و خشکبار با بیش از 113درصد و آب، برق و سوخت با حدود 78درصد از مهم‌ترین پیشران‌های تورم نقطه‌ای بوده‌اند.

در تفکیک شاخص کل به دو بخش «خوراکی‌ها» و «کالاهای غیرخوراکی و خدمات»، شکاف تورمی همچنان به نفع خوراکی‌هاست. تورم ماهانه و نقطه ‌به ‌نقطه این گروه به‌طور معناداری بالاتر از بخش غیرخوراکی باقی مانده و بیانگر تداوم فشار معیشتی بر خانوارهاست.

تفکیک تورم خوراکی‌ها به «خوراکی‌های تازه» و «سایر خوراکی‌ها» نشان می‌دهد که منشأ فشار قیمتی در این گروه یکنواخت نبوده است. خوراکی‌های تازه، به‌ویژه در مقاطع زمانی مشخص، نوسانات شدیدتر و کوتاه‌مدت‌تری را تجربه کرده‌اند که می‌تواند متأثر از عوامل فصلی، شوک‌های عرضه و ناپایداری زنجیره تأمین باشد.

در مقابل، «سایر خوراکی‌ها» از تورمی پایدارتر و ساختاری‌تر برخوردار بوده‌اند و در ماه‌های اخیر نیز مجدداً به‌عنوان پیشران اصلی تورم خوراکی‌ها ظاهر شده‌اند. این الگو نشان می‌دهد که فشار تورمی خوراکی‌ها صرفاً پدیده‌ای مقطعی نیست و بخشی از آن ریشه در عوامل غیرموقتی دارد.

در دوره‌هایی از سال‌های اخیر، سهم خوراکی‌های تازه در افزایش تورم برجسته‌تر بوده، اما با نزدیک شدن به ماه‌های پایانی، مجدداً سایر خوراکی‌ها پیشتاز شده‌اند. این جابه‌جایی پیشران تورم می‌تواند بازتابی از انتقال افزایش هزینه‌های تولید، حمل‌ونقل و واردات به قیمت مصرف‌کننده باشد؛ فرآیندی که معمولاً با وقفه زمانی رخ می‌دهد و اثر آن پایدارتر از شوک‌های فصلی است.

در مقایسه تورم کالایی و خدماتی، تورم کالاها (به‌ویژه کالاهای بی‌دوام) همچنان جلوتر از تورم خدمات حرکت می‌کند؛ روندی که از اواخر سال گذشته و همزمان با نوسانات بازار ارز آغاز شده و در آذرماه نیز تداوم یافته است.

تفکیک تورم به زیرگروه‌های کالایی (بادوام، کم‌دوام و بی‌دوام) نشان می‌دهد که کالاهای بی‌دوام نوسانات بیشتری را تجربه کرده و در بسیاری از مقاطع بالاتر از شاخص کل حرکت کرده‌اند. این موضوع از یک ‌سو فشار مستقیم بر معیشت خانوارها وارد می‌کند و از سوی دیگر، سرعت انتقال شوک‌های قیمتی به سبد مصرفی را افزایش می‌دهد. در مقابل، کالاهای بادوام اگرچه در برخی دوره‌ها جهش‌های مقطعی داشته‌اند، اما رفتار آنها پایدار نبوده و بیشتر تحت تأثیر انتظارات تورمی و نوسانات بازار ارز قرار گرفته‌اند.

در نهایت، نرخ تورم سالانه در آذرماه با ثبت 42.2درصد به بالاترین سطح خود در حدود دو سال اخیر رسیده است. تورم نقطه‌ به ‌نقطه نیز با عبور از 52درصد، یکی از بالاترین مقادیر ثبت‌ شده پس از حذف ارز ترجیحی را نشان می‌دهد.