لزوم حمایت دولت از سودسازترین اوره‌ساز خاورمیانه

به گزارش آوای آگاه؛ صنعت پتروشیمی یکی از مهم‌ترین بخش‌های اقتصادی ایران است که نقشی حیاتی در توسعه اقتصادی و صنعتی کشور ایفا می‌کند. این صنعت با بهره‌گیری از منابع غنی نفت و گاز، محصولات متنوعی را هم تولید می‌کند که در بازارهای داخلی و خارجی مورد استفاده قرار می‌گیرد. فعالیت این صنعت در ایران از سال ۱۳۴۲ آغاز شده است.

از چالش‌های اصلی در این صنعت، رقابت شدید در بازارهای جهانی، نوسانات قیمت محصولات پتروشیمی و محدودیت‌های ناشی از تحریم‌های بین‌المللی است.

با این حال ایران توانسته با تمرکز بر بازارهای منطقه‌ای و آسیایی و همچنین توسعه روش‌های نوآورانه برای دور زدن تحریم‌ها موفقیت‌هایی را در این زمینه برای صادرات محصولات پتروشیمی کسب کند.

در این بین یکی از چالش‌های عمده در صنعت اوره، رقابت قیمتی شدید در آن بوده و بازارهای هدف اصلی ترکیه برزیل و هند است. اما محصول اوره را می‌توان جزء مهم‌ترین و کلیدی‌ترین محصولات زنجیره ارزش محصولات غذایی دانست. تقاضا برای اوره به‌عنوان کود نیتروژنی برای کشاورزی در حال افزایش است. زیرا جمعیت جهان و تقاضا برای مواد غذایی رو به افزایش است.

براساس محاسبات انجام شده، برای تولید اوره در ابتدا آمونیاک تولید می‌شود و برای تولید یک تن اوره به ۵۸۰ کیلوگرم آمونیاک نیاز است. برای تولید آمونیاک از گاز طبیعی استفاده می‌شود که به ازای تولید هر یک تن آمونیاک، حدود ۷۰۰ الی ۷۵۰ متر مکعب گاز خوراک و ۳۰۰ الی ۳۴۰ متر مکعب گاز سوخت مصرف می‌شود. بنابراین برای تولید هر یک تن اوره به ۴۳۵ متر مکعب گاز طبیعی نیاز داریم.

ظرفیت تولید اوره در ایران بیش از ۸ میلیون و 600هزار تن در سال و مقدار تقاضای داخلی نیز در حدود ۲ میلیون و ۲۰۰هزار تن است که ۸۱درصد آن توسط شرکت‌های حاضر در بازار سرمایه تولید می‌شود و در این بین، سهم شرکت پتروشیمی پردیس ۳۷درصد است.

اما از مهم‌ترین چالش‌های صنعت اوره در ایران، قطعی گاز در زمستان، افزایش نرخ گاز، مطالبات از دولت و همچنین عرضه و تقاضای جهانی است. افزایش نرخ خوراک اوره‌سازان باعث افزایش بهای تمام شده آن‌ها شده است.

شرکت پتروشیمی پردیس با نماد شپدیس بزرگ‌ترین تولیدکننده آمونیاک و اوره در خاورمیانه و یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان اوره و آمونیاک در جهان به شمار می‌رود و طبق گزارشات گمرک در سال ۱۴۰۲ این شرکت با صادراتی به وزن ۲۷۶۶هزار تن و ارزش ۸۶۳ میلیون دلار، سهمی در حدود 2درصد از ارزش صادرات و در رتبه دوم صادرکنندگان کشور قرار گرفته است.

یکی از مسائل عمده شرکت‌های اوره‌ساز، موضوع فروش اوره حمایتی به شرکت خدمات حمایتی کشاورزی است. طبق بررسی‌های انجام شده از نیمه دوم سال ۱۳۹۷، نرخ فروش اوره داخلی از نرخ تکلیفی به نرخ‌های فروش در بورس کالا تغییر یافته، اما نرخ فروش به شرکت خدمات حمایت کشاورزی به ازای هر تن ۷۹۶هزار تومان است که سازمان برنامه و بودجه موظف است مابه‌التفاوت حداقل قیمت کشف شده در بورس کالا طی ۶ ماه گذشته با قیمت فروش به بخش کشاورزی را به شرکت‌های اوره‌ساز بپردازد و مجموع مطالبات شرکت‌های بورسی  از شرکت خدمات حمایتی کشاورزی بیش از ۳۷ همت است که در این بین، شرکت پتروشیمی پردیس بیشترین مطالبه را از این مجموعه دارد. این در حالی است که طبق طبقه‌بندی سهامداران، دولت بزرگ‌ترین مالک و بهره‌بردار از سودآوری این شرکت است. اما دستاوردهای پتروشیمی پردیس، خروجی مدیریت مبتنی بر دانش تخصص و شفافیت این شرکت بوده که در تنگنای چالش‌های گفته شده به ثبت رسیده است.

شرکت پتروشیمی پردیس در پایان سال مالی خود رکورد تولید و فروش محصول خود از ابتدای راه‌اندازی تا به امروز را شکسته و در بارگیری محصول و کاهش توقف تولید نیز به رکوردهای جدیدی دست یافته است. این در حالی است که حدود ۵۰درصد بهای تمام شده مواد مستقیم و ۴۸درصد سربار است که از بخش سربار، گاز سوخت ۱۳درصد بهای تمام شده این شرکت را تشکیل می‌دهد.

در مجموع گاز خوراک و گاز سوخت ۶۳درصد بهای تمام شده شرکت پتروشیمی پردیس را تشکیل می‌دهد. این شرکت تا پایان اسفندماه سال ۱۴۰۲ با حدود ۲۴هزار میلیارد تومان بیشترین مطالبات را در بین شرکت‌های اوره‌ساز از دولت دارد.

همچنین میانگین قیمت اوره ایران در سال مالی ۱۴۰۰-۱۴۰۱ برابر ۶۰۰ دلار و در سال مالی ۱۴۰۲-۱۴۰۳ به ۳۰۳ دلار کاهش یافته است. این کاهش نزدیک ۵۰درصد است. فروش اوره صادراتی پردیس در سال ۱۴۰۰-۱۴۰۱ برابر ۲۱۱۸۰۰۰ تن و میانگین ۵۳۴ دلار بوده و اختلاف ۱۷۸ دلاری با کف میانگین قیمت خاورمیانه در آن سال، یعنی ۷۱۲ دلار دارد.

در صورتی که در سال ۱۴۰۲-۱۴۰۳ فروش صادراتی برابر ۲۶۲۵۰۰۰ تن و میانگین ۲۹۸ دلار بوده و با میانگین کف قیمت خاورمیانه در این سال که برابر ۳۳۷ دلار بود، اختلاف ۳۹ دلاری دارد. اما در چنین شرایطی، این شرکت پس از استقرار تیم مدیریتی جدید در سال مالی 1402-1403 رکوردهای قابل توجهی را به ثبت رساند که موجب کسب درآمد و سود عملیاتی جذاب در این شرکت شد.

این شرکت در شهریورماه سال  ۱۴۰۳ نیز ۵۳۰۰ میلیارد تومان از محصولات خود را به فروش رسانده که نسبت به مردادماه سال ۱۴۰۳، رشد ۴۰درصدی و نسبت به میانگین ماه‌های گذشته بیش از ۵۸درصد و نسبت به شهریورماه سال ۱۴۰۲ رشد ۵۳درصدی داشته است.

طبق اطلاعات منتشر شده در سامانه کدال، شرکت پتروشیمی پردیس در سال مالی مذکور موفق شد رکورد تولید خود از ابتدای راه‌اندازی بشکند. در این سال، شرکت پتروشیمی پردیس با استراتژی‌های خاص خود در فروش‌های داخلی و صادراتی توانست بیش از ۳ میلیون و ۳۰۰هزار تن فروش را محقق کند که بیش از ۱۰۰درصد تولید یک سال فروش صورت گرفته است. همچنین برای نخستین بار در طول فعالیت ۱۷ ساله این شرکت، میزان صادرات محصول اوره پردیس به بیش از ۲ میلیون و ۶۲۵هزار تن رسید.

رکورد تولید بیش از ۳۰۰هزار تن اوره در 3ماهه متوالی، رکورد کم‌ترین توقف تولید به غیر از مسئله همیشگی ناترازی گاز، رکورد کم‌ترین اختلاف قیمت اوره با میانگین نرخ خاورمیانه و رکورد بیشترین تعداد بارگیری کشتی در یک سال از دیگر دستاوردهای این شرکت اوره‌ساز در سال مالی اخیر است.

شرکت پتروشیمی پردیس در سال مالی مذکور بیش از ۷۶درصد اوره تولیدی خود را صادر کرده و ۲۴درصد را با دریافت بالاترین حصه نقدی از بخش حمایت کشاورزی معادل ۴۸۰۰ تومان در هر کیلوگرم به داخل کشور اختصاص داده است.

پردیس در 6ماهه انتهای سال مالی ۱۴۰۳ بهترین عملکرد تولید را در دوران فعالیت این شرکت داشته است. ثبت کمترین نسبت ذخیره طلب از دولت نسبت به تناژ فروش در یک سال مالی و فروش و صادرات اوره 14 دلار بالاتر از نرخ میانگین نرخ فوب ایران از جمله نقاط قوت و برجسته عملکرد پردیس در سال مالی اخیر است.

به نظر می رسد با توجه به ظرفیت‌های قابل توجه و عملکرد چشمگیر مدیریت این مجموعه در سال مالی گذشته که گواه آن آمار و ارقام داده شده در کدال و تحلیلگران خبره بازار سرمایه است، دولت، ارگان‌ها و سازمان‌هایی که به هر نحوی این مجموعه را تحت مالکیت خود دارند، می‌بایست برای بقا و استمرار این روند بیش از پیش رفع موانع تولید از جمله موضوع نرخ گاز خوراک و مطالبات اوره حمایتی را در دستور کار خود قرار دهند و از مدیران تخصصی و حرفه‌ای این صنعت حمایت همه جانبه نمایند.