معرفی محصول
- پسته یکی از متمایزترین و متنوع‌ترین انواع آجیل به شمار می‌رود. این خوراکی سرشار از فیبر و آنتی اکسیدان‌ها است که به کاهش کلسترول و کنترل قند خون و کاهش خطر بیماری‌هایی مانند سرطان کمک می‌کند.
- درخت پسته، بومی مناطق آسیای مرکزی از جمله ایران و افغانستان کنونی است. این گیاه در اراضی خشک در آب و هوای گرم یا معتدل رشد می‌کند. خاک ایران بستری ایده آل برای رشد درختان پسته است.
- پسته در شرایط مناسب، نسبتا مقاوم است و نسبت به خاک شور تحمل بالایی دارد. درختان پسته می‌توانند دمای بین منفی 10 درجه در زمستان و 48 درجه سانتیگراد در تابستان را دوام بیاورند.
- پسته به‌عنوان یکی از محصولات صادراتی ایران سهم قابل توجهی از صادرات غیرنفتی را به خود اختصاص داده است. در واقع یک محصول ارزآور برای کشور محسوب می‌شود.
- میزان رشد مصرف پسته در دنیا 5 درصد و میزان رشد عرضه پسته 15 درصد می‌باشد.
انواع پسته
در ایران بیش از 70 رقم پسته وجود دارد. در یک تقسیم‌بندی کلی انواع پسته را می‌توان به دو دسته بادامی و فندقی گروه‌بندی کرد.
مصارف پسته
میزان تولید
محصول پسته تنها در تعدادی محدود از کشورها تولید می‌شود و میزان تولید آن در جهان کمتر از یک میلیدون تن بوده است. میزان تولید پسته در جهدان در سال 23-2022 حدود 747 هزار تن بوده است که عمده آن در کشور آمریکا، ایران و ترکیه تولید شده است.
اگر چه منشا پسته از آسیای مرکزی می‌باشد با این حال ایالات متحده بیش از نیمی از پسته دنیا را تولید می‌کند. ترکیه در سال 2021 بیشترین سطح برداشت پسته را نزدیک به 390 هزار هکتار داشته است. در حالی که سطح برداشت پسته آمریکا برابر با 165.5 هکتار است. ارزش تولید ناخالص پسته در سال 23-2022 حدود 6 میلیارد دلار بوده است.
میزان تولید پسته در جهان (هزار تن)
www.statista.com
کشورهای اصلی تولیدکننده پسته
تا چند سال پیش ایران تولیدکننده اصلی پسته در جهان بود اما در سال‌های اخیر به خاطر خشکسالی و سایر موارد دیگر، میزان تولید آن بشدت کاهش پیدا کرده است و ایالات متحده به عنوان رقیب اصلی، میزان تولید خود را بشدت افزایش داده و در جایگاه نخست قرار گرفته است. پسته تولیدی ترکیه به دلیل عدم کیفیت مناسب، صادرات محدودی دارد و عمده مصرف آن به صورت داخلی است.
میزان پسته تولیدی ترکیه با پوست تَر محاسبه می‌شود که باعث افزایش وزن و به تبع آن افزایش سهم تولید پسته این کشور شده است درحالی‌که برای محاسبه وزن تولید کشورهای ایران و آمریکا، پسته با پوست خشک در نظر گرفته می‌شود.
کشورهای اصلی تولیدکننده پسته در سال محصولی 1401-1402
میزان تولید ایران و آمریکا
حداکثر میزان تولید پسته در ایران از سال 1380 به بعد برابر با 267 هزار تن بوده است. در حالی‌که آمریکا در سال 1400 بیشترین میزان تولید پسته در این دوره را با مقدار 529 هزار تن تولید نمود.
میزان تولید پسته ایران طی دو دهه اخیر روند نزولی به خود گرفته است. در حالی‌که روند تولید پسته آمریکا به دلیل افزایش سطح زیر کشت با رشد همراه بوده است. با این حال طعم خاص پسته ایران به‌خصوص پسته دشت‌های رفسنجان سبب حفظ جایگاه ایران در تامین پسته جهان شده است.
میزان تولید پسته ایران در مقایسه با آمریکا (هزار تن)
منبع: انجمن پسته ایران
میزان صادرات ایران و آمریکا
پسته یکی از محصولات کشاورزی صادراتی ایران اسدت که نزدیک به 80 درصد از تولید آن صادر می‌شود.
میزان صادرات پسته ایران و آمریکا (هزار تن)
منبع: انجمن پسته ایران
میزان مصرف داخلی
میزان مصرف داخلی پسته حدود 20 درصد از کل تولید می‌باشد.
مقایسه میزان مصرف داخلی و صادرات پسته ایران
منبع: انجمن پسته ایران
فصل برداشت
برداشت انواع پسته در مناطق مختلف از اوایل شهریور تا اواسط مهر ماه می‌باشد. به طور میانگین عمده صادرات پسته در فصل پاییز، فصل پررونق پسته است.
بیشترین میزان صادرات پسته ایران در فصل پاییز و به ویژه در ماه آبان می‌باشد. در واقع چینی‌ها به‌عنوان یکی از خریداران اصلی، سعی در خرید پسته قبل از سال نو چینی (بهمن ما) دارند. در نتیجه میزان صادرات در این ماه زیاد می‌شود.
میانگین میزان صادرات پسته در ماه‌های سال
منبع: انجمن پسته ایران
مانده انبارها
میزان مانده محصول سال قبل در انبارها سبب افزایش محصول در دسترس می‌شود و این موضوع با افزایش عرضه، قیمت پسته را تحت تاثیرقرار می‌دهد.
میزان محصول مانده در انبارها از سال قبل (هزار تن)
منبع: انجمن پسته ایران
واردکنندگان پسته
بیش از 60 درصد از واردات پسته دنیا به اتحادیه اروپا و چین اختصاص دارد.
عمده کشورهای واردکننده پسته در دنیا (هزار تن)
مقاصد صادراتی پسته ایران
کشورهای عربی به خصوص حوزه خلیج فارس (قطر، کویت و امارات) تمایل بیشتری به پسته‌های درشت و بلندتر دارند و پسته‌های اکبری و احمد آقایی مناسب‌ترین گزینه برای صادرات به این کشورها هستند.
مناسب‌ترین پسته برای صادرات به اروپا، فندقی و کله قوچی است که پسته فندقی به علت ریزتر بودن برای کشورهای اروپایی مناسب‌تر است.
پسته آبخندان احمد آقایی و مکانیک خندان فندقی، گزینه‌ی مناسبی برای صادرات پسته به کشورهای CIS به حساب می‌آید.
میزان مصرف
میزان مصرف پسته در دنیا (هزار تن) سرانه مصرف پسته در جهان (برحسب کیلوگرم)
قیمت عمده فروشی
پیش از این قیمت جهانی توسط شرکت تعاونی پسته تعیین می‌شد که با غیرفعال شدن این شرکت و افزایش عرضه پسته آمریکا به بازار جهانی، این کشور تعیین‌کننده قیمت پسته در بازارهای بین المللی شده است.
قیمت عمده فروشی هر کیلوگرم پسته به دلار در هر کشور درسال 2022
عوامل موثر بر قیمت پسته
1-عرضه پسته
- شرایط آب و هوای
- خشکسالی
- یارانه و تسهیلات اختصاص یافته به پسته‌کاران
- قیمت زمین و نهاده‌های تولید
2- تعرفه گمرکی کشورهای واردکننده
3- میزان عرضه کشورهای رقیب
4- نرخ ارز
پسته در بورس کالا
- گواهی سپرده پسته از مهرماه 1396 الی آبان 1401 در بورس کالای ایران معامله شده است. عمده معاملات به صورت فندقی (درجه یک 30-28. 32-30) بوده است.
- از روز دوشنبه 3 مهر1402 گواهی سپرده پسته بادامی راهی تابلو معاملات بورس کالا شد. پس از آن قرارداد آتی پسته بادامی با سررسید آذر ماه راه‌اندازی شد.
- اگر چه پسته قبلا به صورت فندقی در بورس کالا به صورت گواهی سپرده و قرارداد آتی قابل معامله بود. اما پسته مجدد با تغییر در مشخصات قرارداد وارد بورس کالا شد.
- مهم‌ترین تغییرات مشخصات قرارداد آتی، تغییر نوع پسته، کاهش اندازه قرارداد از 100 کیلو گرم به 10 کیلو گرم و کاهش اهرم آن از 10 به 5 بود تا این بازار فارغ از هیجانات زیاد بتواند به کار خود ادامه دهد.
پیش‌بینی میزان تولید
پیش‌بینی میزان تولید پسته خشک به تفکیک استان در سال محصولی 1402
پیش‌بینی می‌شود امسال 210 هزار تن پسته خشک در ایران تولید شود.
بیش از نیمی از تولید پسته ایران متعلق به استان کرمان می‌باشد.
دیدگاه کاربران