به گزارش آوای آگاه؛ در سال ۱۴۰۲، صندوق‌های سرمایه‌گذاری به‌عنوان مهم‌ترین ابزار سرمایه‌گذاری غیرمستقیم بیش از پیش مورد توجه فعالان بازار سرمایه قرار گرفتند. گواه این ادعا، رشد ۲۳درصدی ارزش دارایی‌های تحت مدیریت صندوق‌های سرمایه‌گذاری سهامی، درآمد ثابت، مختلط، فراصندوق و کالایی و رسیدن آن به عدد ۶۸۰هزار میلیارد تومان در انتهای سال است.
اهتمام به گسترش سرمایه‌گذاری غیرمستقیم نویدبخش توجه بیشتر بازار سرمایه به صندوق‌ها است؛ بنابراین انتظار می‌رود که با افزایش تنوع و معرفی انواع صندوق‌های جدید، اقبال سرمایه‌گذاران به این حوزه در آینده نیز ادامه یابد.
بازدهی صندوق‌های سهامی در سال 1402 (ETF)
در سال ۱۴۰۲، میانگین بازدهی سالانه صندوق‌های سهامی قابل معامله در بورس ۱۶.۷درصد بوده که در مقایسه با بازدهی ۱۲درصدی شاخص کل نشان‌دهنده عملکرد بهتر صندوق‌های سهامی است. در سال ۱۴۰۲، صندوق‌های ثهام و آساس عملکرد و بازدهی متفاوتی نسبت به شاخص‌ها و سایر صندوق‌ها ایجاد کردند.
برای محاسبه بازدهی سالانه صندوق‌های سهامی ETF از قیمت پایانی در تاریخ ۱۴۰۱/۱۲/۲۸ و ۱۴۰۲/۱۲/۲۸ استفاده شده است. تمامی اطلاعات و ارقام از سایت tsetmc.com استعلام گرفته شده است.
بازدهی صندوق‌های سهامی در سال 1402 (صدور و ابطالی)
همچنین میانگین بازدهی صندوق‌های سهامی مبتنی بر صدور و ابطال ۱۳.۹درصد بوده که ۱.۹درصد بیشتر از بازدهی شاخص کل بوده است.
برای محاسبه بازدهی سالانه صندوق‌های صدور و ابطالی از قیمت صدور در تاریخ ۲۸/۱۲/۱۴۰۱ و قیمت ابطال در ۲۸/۱۲/۱۴۰۲ استفاده شده است. تمامی اطلاعات و ارقام از سایت خود صندوق‌های نامبرده استعلام گرفته شده است.
بازدهی صندوق‌های درآمد ثابت در سال 1402 (ETF)
در سال ۱۴۰۲، میانگین بازدهی صندوق‌های درآمد ثابت قابل معامله با تقسیم سود ماهانه ۲۳.۲درصد و صندوق‌های با سود مرکب ۲۶.۵درصد بوده است.
صندوق‌های با تقسیم سود ماهانه به دلیل عدم نگهداشت سود و پرداخت دوره‌ای آن، عموماً بازدهی کمتری نسبت به صندوق‌های بدون تقسیم سود به دست آورده‌اند.
برای محاسبه بازدهی صندوق‌های درآمد ثابت از سایت Fipiran.ir استفاده شده است.
بازدهی صندوق‌های درآمد ثابت در سال 1402 (صدور و ابطالی)
برای محاسبه بازدهی صندوق‌های درآمد ثابت از سایت Fipiran.ir استفاده شده است.
بازدهی صندوق‌های مختلط و فراصندوق‌ها در سال 1402
برای محاسبه بازدهی صندوق‌های مختلط و فراصندوق‌ها از سایت Fipiran.ir استفاده شده است.
بازدهی صندوق‌های کالایی در سال ۱۴۰۲
صندوق‌های طلا در سال ۱۴۰۲ در مجموع شرایط رو به رشد و متفاوتی نسبت به سال‌های گذشته تجربه کردند. خالص ارزش دارایی صندوق‌های طلا از ۱۲.۳ همت در ابتدای سال به ۳۳ همت در انتهای سال رسید و رشد ۱۶۸درصدی را تجربه کرد. افزایش تعداد صندوق‌های طلا، متنوع شدن پرتفوی آن‌ها پس از اضافه شدن شمش به ترکیب دارایی، رشد ارزش معاملات و ورود نقدینگی متداوم از رخدادهای مثبتی بود که حاصل استقبال سرمایه‌گذاران حقیقی و حقوقی از سرمایه‌گذاری غیرمستقیم در طلا بود. به نظر می‌رسد صندوق‌های طلا به‌عنوان ابزار بهینه‌سازی ریسک سبد و همچنین پوشش‌دهنده تورم و دلار جای خود را به خوبی در پرتفوی سرمایه‌گذاران باز کرده‌اند و دیگر نگرانی‌های سنتی راجع به آن‌ها وجود ندارد.
در جدول دوم، میانگین روزانه ارزش معاملات صندوق‌های طلا در فصل زمستان (با توجه به فعال بودن تمامی نمادهای طلا از ابتدای دی ماه) را مشاهده می‌کنید که نمادهای طلا، عیار، مثقال و کهربا در صدر آن قرار دارند و از لحاظ ارزش معاملات و نقدشوندگی بیشتر مورد توجه بازار بوده‌اند.
صندوق‌های زعفران نیز در سال گذشته و به‌خصوص در نیمه دوم سال تقاضا و رشد خیره‌کننده‌ای بدست آوردند؛ به‌صورتی که صندوق نهال با ۱۱۱.۲درصد بیشترین بازدهی را در بین تمامی صندوق‌های سرمایه‌گذاری در سال ۱۴۰۲ به دست آورد.
برای محاسبه بازدهی سالانه صندوق‌های کالایی از قیمت پایانی در تاریخ ۲۸/۱۲/۱۴۰۱ و ۲۸/۱۲/۱۴۰۲ استفاده شده است. تمامی اطلاعات و ارقام از سایت tsetmc.com استعلام گرفته شده است.
بررسی ارزش معاملات و ورود نقدینگی به صندوق‌های طلا
با بررسی و محاسبه ارزش معاملات صندوق‌های طلا به‌صورت تجمیعی به این نتیجه می‌رسیم که در فصل زمستان و هم‌زمان با رشد دلار، ارزش معاملات آن‌ها رشد شارپی داشته است؛ به‌صورتی که در اسفندماه میانگین ارزش معاملات روزانه تجمیعی ۱۳ نماد طلا به ۵۸۰ میلیارد تومان رسیده که بیشترین مقدار محقق شده تاکنون بوده است.
از لحاظ ورود و خروج نقدینگی نیز در جدولی دیگر مشاهده می‌کنیم که در تمامی ماه‌های سال، صندوق‌های طلا با برآیند ورود نقدینگی همراه بوده‌اند و اوج رونق آن‌ها در فصل زمستان بوده که در هر دو نمودار مشهود است.
توسعه صندوق‌های اهرمی
در سال ۱۴۰۲ سه نماد شتاب، جهش و موج به صندوق‌های اهرمی بازار سرمایه اضافه شدند که با افزایش تقاضای سرمایه‌گذاران نیز همراه بودند. نسبت معاملات تجمیعی اهرمی‌ها به ارزش معاملات خرد، رشد خاص و معناداری داشت؛ به‌صورتی که در ماه‌های صعودی بازار شاهد بودیم این نسبت به بالای ۱۰درصد رسید و در اسفندماه رکورد ۱۳.۶درصدی را ثبت کرد. همچنین بسیاری از سرمایه‌گذاران معامله کردن صندوق‌های اهرمی را به صندوق‌های سهامی کلاسیک ترجیح می‌دهند و همین موضوع نشان از مورد پسند بودن این ابزار پرریسک در بازار سرمایه ایران است که به خوبی در سال گذشته توسط سازمان بورس و اوراق بهادار و کارگزاری‌ها توسعه داده شد. در سال ۱۴۰۲، نماد اهرم به پرمعامله‌ترین نماد بازار تبدیل شد و عملاً نبض بازار و تحرکات لحظه‌ای را به خوبی منعکس می‌کرد. ارزش معاملات تجمیعی اهرمی‌ها در روزهای مختلف سال حوالی ۴۰۰ الی ۶۰۰ میلیارد تومان بود و حتی در ماه‌های رکودی شاهد توجه ویژه بازار به آن‌ها بودیم.
بازدهی و عملکرد صندوق‌های اهرمی
به دلیل شروع به کار صندوق موج از اوایل آذرماه به‌منظور در نظر گرفتن بازه زمانی یکسان از کف آذرماه تا انتهای سال به‌عنوان طول دوره در نظر گرفته شده است.
برای محاسبه بازدهی قیمتی صندوق‌های اهرمی از قیمت پایانی در تاریخ ۰۷/۰۹/۱۴۰۲ و ۲۸/۱۲/۱۴۰۲ استفاده شده است.
برای محاسبه بازدهی ناو صندوق‌های اهرمی از قیمت صدور در تاریخ ۰۷/۰۹/۱۴۰۲ و قیمت ابطال ۲۸/۱۲/۱۴۰۲ استفاده شده است.
صندوق‌های سهامی با کم‌ترین درصد افت قیمتی در اصلاح بازار
نکته مهمی که در مورد صندوق‌های سهامی نیازمند بررسی بوده، عملکرد آن‌ها در سیکل‌های نزولی بازار سرمایه است. به همین جهت در جدول مقابل، عملکرد صندوق‌های سهامی ETF در بازار سرمایه طی اصلاح شاخص (از ۱۷ اردیبهشت ماه تا ابتدای آبان ماه) در سال گذشته را بررسی می‌کنیم:
صندوق‌های آساس با ۸درصد و ثهام با اصلاح ۱۰.۸درصدی بهترین عملکرد را در بین صندوق‌های سهامی داشته‌اند که همین اصلاح کمتر زمینه‌ساز کسب بیشترین بازدهی برای آن‌ها در سال ۱۴۰۲ بوده است.
لازم به ذکر است برای محاسبه درصد اصلاح صندوق‌های ETF طی این دوره از قیمت بازگشایی در تاریخ ۱۷ اردیبهشت ماه و قیمت بسته شدن ۶ آبان ماه استفاده شده است. تمامی اطلاعات و ارقام از سایت tsetmc.com استعلام گرفته شده است.
صندوق‌های تازه تأسیس
در سال ۱۴۰۲ تعداد ۵۲ صندوق به جمع صندوق‌های سرمایه‌گذاری بازار سرمایه ایران اضافه شدند که رکوردی در سال‌های اخیر است. در این بین، معرفی انواع صندوق‌ها و تنوع‌بخشی به سرمایه‌گذاری غیرمستقیم توسط سازمان بورس با جدیت بیشتری دنبال شد؛ به‌طوری که صندوق‌های بخشی گسترش بسیار مناسبی را تجربه کردند و علاوه بر پتروشیمی در صنایع فلزات اساسی، خودرو و قطعات، مواد و محصولات دارویی، سیمان و بیمه صندوق‌های بخشی شروع به کار کردند. توسعه آن‌ها و همچنین اضافه شدن صنایع جدید کمک شایانی به موضوع تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاران و کارایی بازار سرمایه کرده است. مجموع ارزش صندوق‌های جدید بازار به ۲۷۳۱۵ میلیارد تومان می‌رسد که نسبت به سال گذشته رشد ۳۶درصدی ایجاد شده است. همچنین در نمودار دایره‌ای، ارزش بازار صندوق‌های تازه تأسیس، افزایش درصد صندوق‌های اهرمی و بخشی و کاهش درآمد ثابت‌ها نسبت به سال ۱۴۰۱ مشهود است.
ارزش روز صندوق‌های تازه تأسیس در سال ۱۴۰۲ حدود ۲۷۳۱۵ میلیارد تومان بوده که در نمودار فوق نسبت درصدی انواع صندوق‌ها را مشاهده می‌کنیم.
بیشترین رشد خالص ارزش دارایی صندوق‌ها در سال ۱۴۰۲
بیشترین مقدار رشد خالص ارزش دارایی صندوق‌ها در دو جدول بر حسب "درصد رشد" و "مبلغ رشد" به تفکیک درآمد ثابت، سهامی و طلا محاسبه و ذکر شده است.
دیدگاه کاربران